تغییر اقلیم در ایران – حقایق و آمارها

• تغییر اقلیم در ایران: حقایق و آمارها
• راهکارهای سازگاری با پدیده تغییر اقلیم
• سازگاری کشاورزان با تغییر اقلیم
• نوسانات اقلیمی در ایران و تاثیر آن بر کشاورزی
• نگاه کمی به پدیده تغییر اقلیم و راهکارهای سازش با آن
• بررسی پیامدهای تغییر اقلیم از دیدگاه حقوق بشر
• سازگاری با تغییر اقلیم

در حال حاضر اتمسفر در مرحله بارگذاری انواع مختلف گازهای گلخانه ای می باشد که در نهایت موجب افزایش شدید دمای کره زمین خواهد شد. بنابراین تغییرات آب و هوا به عنوان یک معضل در توسعه مشترک، محیط زیست، مسائل اقتصادی-اجتماعی، روانی و سیاسی مورد توجه همه کشورهای جهان قرار گرفته است.

شواهد قابل استنادی همچون افزایش میانگین درجه حرارت هوا، ذوب گسترده برف و یخچال ها و بالا آمدن سطح آب دریاها در سراسر جهان، گرم شدن کره زمین را در دهه های اخیر به وضوح نشان می دهد. گرم شدن زمین و به دنبال آن ذوب یخ های قطبی منجر به بالا آمدن سطح آب دریاها و جاری شدن سیل به ویژه در مناطق ساحلی مانند مناطق استوایی نیمه خشک خواهد شد.

تغییرات آب و هوایی بسته به میزان و شدت آن می تواند منجر به اثرات ناگهانی و جبران ناپذیری شود. اثرات این تغییرات در ادامه در جنبه های اجتماعی، اقتصادی و به طور کلی سطح زندگی مردم تشدید می یابد. برای مثال، تصویر زیر تعداد مرگ و میر ناشی از اثرات پدیده تغییر اقلیم به ازای هر میلیون جمعیت را نشان می دهد.

تغییر اقلیم در ایران: حقایق و آمارها

بحث تغییر اقلیم در میان کشورهای خاورمیانه و خصوصا ایران بسیار داغ است. در میان کشورهای خاورمیانه، ایران در دهه آینده، افزایش ۲.۶ درجه سلسیوس در متوسط دما و کاهش ۳۵% در بارش را تجربه خواهد کرد.

در مقابل، ایران با انتشار ۶۱۶,۷۴۱ میلیون تن گاز CO2، اولین کشور مسئول در بحث تغییر اقلیم در خاورمیانه و هفتمین در دنیا است. میزان بالای انتشار گازهای گلخانه ای توسط ایران وابسته به تولید قابل توجه نفت، گاز و شهری سازی سریع است.

در تحقیق صورت گرفته توسط منصوری و همکاران در سال ۲۰۱۹، مباحث مربوط به تغییر اقلیم در مقیاس جهانی، منطقه ای و ملی مورد بررسی قرار گرفت. برای این هدف، افزایش دمای سالیانه و انتشار گازهای گلخانه ای در نظر گرفته شدند. علاوه بر آن، تغییرات خصوصیات هواشناسی مانند دمای سطح زمین، مجموع بارش و تشعشع موج بلند در ایران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده کاهش غیرعادی پدیده های بارشی و افزایش غیرعادی خصوصیات مربوط به تشعشعات و دما بود که موید تاثیرات گرمایش جهانی/تغییر اقلیم بود.

راهکارهای سازگاری با پدیده تغییر اقلیم

با نگرانی در مورد کمبود آب و تغییرات اقلیمی، افزایش بحران ها و درگیری ها، تلاش های عمده و متعددی آغاز شده و در سراسر جهان به مرحله اجرا رسیده اند. انجمن ها و مراکز فعال در این حوزه، ۱۰ روش موثر به منظور کاهش تولید کربن و اثرات تغییرات اقلیمی برای حفاظت از کره زمین را به صورت زیر معرفی می نمایند:

1. رفت و آمد سبز: استفاده کمتر از وسایل نقلیه موتوری و تلاش برای پیاده روی علاوه بر کاهش هزینه ها سبب کاهش میزان مصرف سوخت های فسیلی و تولید گازهای گلخانه ای می شود.
2. استفاده از انرژی به صورت موثر: با رعایت نکات ساده ای به منظور مصرف بهینه مانند استفاده کارا از وسایل برقی و استفاده از تجهیزات با کمترین مصرف انرژی به راحتی می توان از توسعه اثرات تغییر اقلیم جلوگیری نمود.
3. استفاده از منابع تجدیدپذیر: استفاده از این منابع برای تولید انرژی نه تنها سبب کاهش تولید گازهای گلخانه ای می شود بلکه فرصت استفاده از منابع مورد نظر را برای نسل های بعدی فراهم می سازد.
4. مصرف هوشمندانه: با استفاده از از محصولات محلی و ارگانیک و کاهش میزان مصرف گوشت و لبنیات از تولید ۱۸% گازهای گلخانه ای می توان جلوگیری نمود.
5. پاکسازی محیط زیست
6. جریمه کردن آلوده کنندگان: راهکار تشویق و تنبیه از روش های موثر برای مقابله با افزایش آلودگی است.
7. پرواز هوایی کمتر
8. آگاهی بالاتر
9. افزایش مسئولیت پذیری
10. ایجاد انجمن های حفاظت محیط زیست

سازگاری کشاورزان با تغییر اقلیم

تغییرات و نوسانات اقلیمی به خاطر تاثیراتی که بارندگی، دما و دیگر ناهنجاری های اقلیمی میتواند روی کشاورزی، محیط زیست، سلامتی عمومی و به طور کلی جامعه داشته باشند، حائز اهمیت هستند. تغییر اقلیم به عنوان یکی از خطرهای جدی که توسعه پایدار را در ابعاد مختلف زیست محیطی، سلامت انسان، امنیت غذایی، فعالیت های اقتصادی، منابع طبیعی و ساختارهای زیربنایی تهدید می کند، مورد ارزیابی قرار گرفته است.

تغییرات اقلیمی شامل تغییر در شرایط هواشناسی است که برای یک دوره زمانی طولانی مدت معمولا قرن ها طول می کشد و نوسانات اقلیمی شامل نوسانات کوتاه مدتی است که از سالی به سال دیگر اتفاق می افتد، لذا نوسانات اقلیمی در مقایسه با تغییرات اقلیمی دوره زمانی کوتاه تری را شامل می شود.

در ایران نیز تحقیقات انجام شده اکثرا بر بروز تغییرات و نوسانات اقلیمی دلالت دارند. از جمله نتایج مطالعه گل کار حمزیی یزدی روی امار و اطلاعات ۳۶ ایستگاه سینوپتیک ایران با طول دوره آماری ۴۵ ساله نشان داد درجه حرارت حداقل در فصل تابستان و پاییز در بیشتر از ۷۵ درصد ایستگاه ها و در فصل بهار و زمستان در بیشتر از ۶۵ درصد ایستگاه ها دارای روند صعودی بوده است.

روند درجه حرارت حداکثر نیز در فصل پاییز در ۷۵ درصد ایستگاه ها صعودی و در فصل زمستان در ۶۰ درصد ایستگاه ها نزولی می باشد. نتایج مطالعات جعفری، اسماعیلی و همکاران نیز نشان دهنده وقوع نوسانات اقلیمی در ایران می باشد.

کشاورزی و تغییرات اقلیمی

بخش کشاورزی نیز از جمله بخش هایی است که بسیار تحت تاثیر نوسانات و تغییرات اقلیمی است و کشاورزان برای حفاظت از معیشت خویش در مقابل تاثیرات نوسانات و تغییرات اقلیمی نیازمند اعمال سازگارانه هستند. تغییرات و نوسانات اقلیمی یک تهدید جدی بخصوص برای معیشت کشاورزان خرده مالک است چون این افراد منابع کافی مثل اعتبارات مالی یا بیمه محصولات برای مقابله و سازگاری با این تغییرات و نوسانات را در اختیار ندارند. هر چند عوامل تنش زایی گوناگونی در زندگی این افراد وجود دارد، تغییرات اقلیمی یکی از جدی ترین عوامل ناامنی معیشتی برای این افراد می باشد.

سازگاری

سازگاری شامل فعالیتی است که انسان در پاسخ یا پیش بینی تغییرات و نوسانات اقلیمی واقعی یا برنامه ریزی شده انجام می دهد تا تاثیرات مضر آن را کم کند یا از فرصت های ایجاد شده به خاطر تغییرات اقلیمی سود ببرد.

سازگاری بوسیله انسان ها و نظام های طبیعی برای تعدیل تغییرات بالقوه و استفاده از فرصت ها توجه دانشمندان اجتماعی را به خود جلب نموده است. عدم قطعیت فراوانی در چگونگی پاسخ کشاورزان به این تغییرات و نوسانات وجود دارد و درک بهتری از عوامل اجتماعی و اقتصادی تاثیرگذار روی ادراک کشاورزان نسبت به نوسانات و تغییرات اقلیمی و پاسخ انها نسبت به این تغییرات مورد نیاز است. یکسری محدودیت ها و مشکلات در سر راه سازگاری وجود دارد که کار کشاورزان را برای سازگاری با نوسانات اقلیمی مشکل می سازد.

کلوزه بیان می کند بسیاری از کشاورزان مهارت، زمان یا اعتماد به نقس لازم برای انجام تحلیل های دقیق را ندارند لذا به روش های ارزشیابی اطلاعات که چندان دقیق نیستند متوسل می شوند.

نیلسن و رینبرگ معتقد هستند سازگاری با تغییرات و نوسانات اقلیمی یک فرایند غیریکنواخت می باشد و عوامل تاثیرگذار روی ان تنها میزان توسعه تکنولوژیکی و اقتصادی نیست بلکه قوانین، ارزش ها و هنجارهای اجتماعی روی آن تاثیرگذار هستند. نتایج تحقیق آنها نشان داد فرهنگ مهمترین مانع پذیرش چهار استراتژی معیشتی (مهاجرت نیروی کار، کار کردن در پروژه های توسعه، باغداری و فعالیت زنان در کارهای اقتصادی) بود که بیشتری موفقیت را در سازگاری با تغییرات اقلیمی داشت.

دپارتمان تغییرات اقلیمی و کارایی انرژی در استرالیا در مطالعه ای روی موانع موثر روی سازگاری با تغییرات اقلیمی، این موانع را شامل موارد زیر گروه بندی می کند:

• موانع اطلاعاتی
• موانع شناختی (عوامل روانشناختی که روی توانایی ما برای کار با اطلاعات در مورد تغییرات اقلیمی تاثیر می گذارند)
• بی انگیزگی برای خود آمادگی
• موانع سرمایه گذاری
• هزینه های فعل و انفعالات
• و موانع قانون گذری

آدگر و همکاران در مطالعه خود روی سازگاری با تغییرات اقلیمی بیان می کنند محدودیت های سازگاری معمولا در قالب پارامترهای اکولوژیکی و فیزیکی، اقتصادی یا تکنولوژیکی و تاثیرات خارج از جامعه تحلیل می شوند. در حالیکه محدودیت های سازگاری در درون جامعه که به اخلاق، دانش، نگرش نسبت به ریسک و فرهنگ بستگی دارد حائز اهمیت هستند. اوبرین نیز تاکید دارد ارزش ها که به صورت ذهنی تعریف می شوند به عنوان محدویت سازگاری با تغییرات اقلیمی عمل می کنند.

نوسانات اقلیمی در ایران و تاثیر آن بر کشاورزی

نتایج مطالعات انجام شده در ایران نیز نشان دهنده تاثیرات قابل توجه نوسانات اقلیمی روی بخش کشاورزی است، از جمله مطالعاتی که در شهرستان مرودشت صورت گرفته است. مطالعه خوش اخلاق و همکاران نشان داد که در سال آبی ۸۷-۱۳۸۶ میزان برداشت محصول گندم در شهرستان مرودشت ۳۸/۳ درصد نسبت به سال قبل در اثر خشکسالی کاهش داشته است.

محسن پور و زیبایی نیز در مطالعه خود بیان می کند کشاورزانی که از اب سطحی رودخانه و یا کانال استفاده می کردند کاهش شدیدی را در درامد انتظاری به عنوان پیامد خشکسالی، عمدتا به دلیل اینکه دسترسی انها به آب به میزان قابل توجهی کاهش می یابد متحمل شده اند.

از طرفی تحقیقات انجام شده در این شهرستان بیانگر آن است که کشاورزان در سازگاری با نوسانات اقلیمی چندان موفق نبوده اند. از جمله قرئلی با انجام مطالعه ای در منطقه زیر سد درودزن، بیان می کند در خشکسالی های بوجود آمده ارزش آب افزایش یافته است و نیز الگوی کشت زارعان منطقه بهینه نبوده و بهره برداران به صورت کارا فعالیت نمی کنند.

فروزانی نیز با انجام تحقیقی روی کشاورزان شهرستان مرودشت اظهار کرد که کشاورزان مورد مطالعه از نظر نحوه مصرف منابع آب و ظرفیت های انسانی، تکنولوژیکی، مالی و اجتماعی برای استفاده بهینه از منابع اب موجود دارای ضعف می باشند.

نگاه کمی به پدیده تغییر اقلیم و راهکارهای سازش با آن

آب شیرین برای هر جنبه ای از زندگی انسان ها، حیوانات، گیاهان و اکوسیستم حیاتی و ضروری است. این مایع حیات بخش تفاوت بین مرگ و زندگی، فقط و ثروت است. بنابراین برنامه ریزی و مدیریت مناسب آب بسیار مهم است به ویژه در زمان هایی که بیشترین و کمترین مقدار آب در دسترس باشد.

با تمام پیشرفت های بشر، همچنان برنامه ریزی های بحران آب دچار مشکل بوده و مدیریت آب را به چالش می کشاند. بخشی از این مشکلات به دلیل عدم وجود اطلاعات کافی و آشنایی لازم با اقیانوس و سیستم های جوی و اثر متقابل آن ها بر منابع آب است.

افزایش جمعیت و اثرات جانبی آن (افزایش تقاضای آب، صنعتی شدن، شهرنشینی، آلودگی آب و جنگل زدایی) نیز نقش اساسی در این بحران ایفا می کنند.

مطابق آخرین براوردها در سال ۲۰۱۰، ۹۰۰ میلیون نفر در جهان به آب آشامیدنی سالم دسترسی نداشته و ۲/۶ میلیارد نفر از امکانات بهداشتی مناسبی برخوردار نیستند. علاوه بر این، میلیون ها نفر که اکثر آنها را کودکان زیر ۵ سال تشکیل می دهند در اثر بیماری های مربتط با آب مانند مالاریا، حصبه و وبا جان خود را از دست داده اند.

در حقیقیت، بیماری های منتقله از آب، سومین علت مرگ و میر در بین بیماری های عفونی است. بلایای طبیعی مانند خشکسالی و سیل سبب تشدید این مشکلات می شوند. مناطق در حال توسعه که دارای جمعیت قابل توجهی هستند بیشتر از سایر نقاط تحت تاثیر این بحران قرار می گیرند.

وضعیت آب موجود و مشکلات مرتبط با آب حتی در چشم اندازه آینده بسیار بحرانی است مگر آنکه اقدامات فوری به انجام رسد. سه عامل مهم و اثرگذار بر شرایط پیچیده آبی آینده عبارتند از:

1. رشد جمعیت
2. تغییرات آب و هوای جهانی
3. حوضه رودخانه های مرزی

رشد جمعیت

رشد جمعیت مهم ترین عامل برای فعالیت ها و مشکلات مرتبط با آب است، زیرا افزایش جمعیت خود به تنهایی عاملی است که در تمامی بخش ها باعث افزایش تقاضا می شود (تقاضا در مصرف خانگی، صنعتی، کشاورزی، انرژی و تفریح)، مگر اینکه شیوه های مدیریت آب با تجدید نظر دارای اثربخشی بیشتری شوند.

آمار تخمینی اخیر سازمان ملل متحدد نشان می دهد که جمعیت جهان از ۶/ میلیارد نفر در سال ۲۰۰۷ به ۷/۷ میلیارد نفر در سال ۲۰۲۰ و ۹/۲ میلیارد نفر در سال ۲۰۵۰ خواهد رسید.

این مناطق پرجمعیت دقیقا مناطقی هستند که در حال حاضر با مشکلات آب و بهداشت قابل ملاحظه ای روبرو بوده و در حال مبارزه با شرایط بد هیدرولوژیک می باشند که در آینده نیز امکان بدتر شدن اوضاع آنها پیش بینی می شود. علاوه بر این تغییرات آب و هوای جهان که مهم ترین عامل شناخته شده آن گازهای گلخانه ای هستند، مهم ترین عامل موثر بر آینده منابع آب و سطح آب دریاها و اقیانوس ها خواهد بود.

تاثیرات دقیق آن به سختی قابل پیش بینی است و بر اساس نظر اکثر دانشمندان تغییرات آب و هوا بحران چرخه آب را تشدید نموده و سبب وقوع بلایای طبیعی مانند خشکسالی و سیل می شود.

بیش از ۲۶۰ حوضه رودخانه ای و ۲۷۰ حوضه آب زیرزمینی مشترک در بین کشورهای مختلف وجود دارند. آب های فرامرزی بیشترین مساحت کره زمین را پوشانده اند و بیش از نیمی از جمعیت جهان از آنها بهره برداری می کنند. برنامه مناسب، توسعه و مدیریت این آب ها با مشکل مواجه است. بنابراین افزایش جمعیت و تغییرات جهانی آب و هوا باعث پیچیده شدن برنامه ریزی و مدیریت آب های فرامرزی شده است.

تغییرات آب و هوای جهانی

تغییرات آب و هوایی همچون بارش غیرمعمول، تبخیر بیش از حد در تابستان، نفوذ شوری و افزایش سطح دریا بر میزان منابع آبی موثر می باشند. علاوه بر این در مقیاس بزرگتر، فرسایس زمین، سیل، طوفان، آسیب به زیرساخت ها، محقق نشدن سطح تولید محصول مورد نظر و غیره از جمله عواقب ناشی از تغییرات آب و هوایی در مقیاس جهانی می باشد.

به این ترتیب تغییرات آب و هوا منجر به افزایش سطح آب دریا و به دنبال آن تشدید مجدد بحران هایی مانند افزایش نرخ زهکشی، ورودی سیستم آب و مسائل مربوط به جاری شدن سیل به ویژه در مناطق شهری و نیمه شهری در بسیاری از کشورهای جهان می شود. بنابراین منابع آبی به ویژه آب شهری نیازمند به کارگیری ابزارهای مختلف مهندسی، فناوری های مناسب و ایجاد تعادل بین میزان تقاضا و عرضه آب می باشد.

بررسی مشاهدات دانشمندان نشان داده که آب شیرین در آینده برای حفظ حیات و اکوسیستم ها ناکافی است و بحران آبی تشدید خواهد شد.

آب قابل دسترس از برداشت تا مصرف

مسئله این که آب شیرین موجود برای تقاضای جهان کافی است یا نه خود یک موضوع بحث برانگیز در محیط آکادمیک است. تقاضای آب در جهان علاوه بر مقدار آب موجود به عوامل پیچیده دیگری نیز وابسته است. این عوامل عبارتند از: کیفیت آب، تکنولوژی تصفیه آب، ذخیره و انتقال و تقاضای آب در بخش های مختلف.

آب قابل دسترس

برآورد دقیق از منابع آب جهان به دلیل نبودن دانش و تکنولوژی کافی تقریبا غیرممکن است. جدول پایین برآورد تقریبی از توزیع اجزای اصلی آب شیرین جهان است. این تقریب ها بیشتر با استفاده از میانگین ذخیره سازی آب برآورده شده است تا مقدار آب جاری، زیرا تخمین آب جاری بسیاری مشکل است.

مجموع ذخایر آب شیرین جهان حدود ۳۵ میلیارد متر مکعب برآورد شده است. این مقدار آب حدودا ۲/۵ درصد آب های موجود در کل زمین است. ۹۷/۵ درصد باقی مانده را اقیانوس ها و آب های شور زیرزمینی تشکیل می دهند.

با توجه به حجم کل آب در کره زمین (ذخیره شده و جاری) تئوری کم شدن آب در مقیاس جهانی درست به نظر میرسد. به عبارتی علی رغم وجود حجم زیاد آب در جهان، این مقدار جوابگوی نیازهای بشر نیست.

برداشت و مصرف آب

بعضی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار در برداشت آب (مقدار برداشت شده از منابع) و مصرف آن را میتوان جمعیت، استانداردهای زندگی، فعالیت های اقتصادی و رشد جامعه (مانند کشاورزی و صنایع)، منابع آب، بهره‌وری آب و سیستم های توزیع و آموزش و اگاهی سازی زیست محیطی نام برد. به طور کلی، افزایش سرانه آب و مصرف آن در مناطق توسعه یافته بسیار بالاتر از مناطق در حال توسعه است.

بررسی پیامدهای تغییر اقلیم از دیدگاه حقوق بشر

تغییر اقلیم یک زنجیره بهم پیوسته است. این زنجیره از فعالیت های توسعه ای به ویژه مصرف سوخت های فسیلی آغاز می شود و به دنبال خود پیامدهای متعددی را می آورد. آنچه تاکنون بیشتر بررسی شده و مد نظر بوده است، میزان تولید گازهای گلخانه ای، کنترل آن و در نهایت پدیده های ناشی از آن از قبیل گرم شدن زمین، زیر آب رفتن سکونتگاه ها، طوفان ها، سیل ها و یا خشکسالی ها بوده است.

در حالیکه مهم ترین فاجعه ها بعد از این مرحله به وقوع خواهد پیوست. این پدیده ها آوارگی و بی خانمانی، مهاجرت های کلان، بی تابعیتی، بیکاری، فقر و ناامنی را به دنبال خواهد داشت.

تغییر اقلیم به دنبال خود زندگی صدها میلیون انسان را دستخوش تغییر قرار داده، اما بیشتر انها حتی آگاهی ندارند که قربانی تغییرات اقلیم هستند. از ۲۶۲ میلیون نفر انسانی که تخمین زده شده است تحت تاثیر تغییرات آب و هوایی در بین سال های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۴ قرار گرفته اند بالغ بر ۹۸% آنها در کشورهای در حال توسعه بوده اند.

در پی بزرگترین نشست روسای کشورهای عضو سازمان ملل متحد در سپتامبر سال ۲۰۰۰ بزرگترین اهدافی که منجر به توسعه جوامع بشری می گردید مشخص گردید و کشورها متعهد شدند که برای نیل به این آرمان ها تا سال ۲۰۱۵ اقدامات لازم را انجام دهند ولیکن آنچه مهم است نقشی است که اثرات بالقوه تغییرات آب و هوا بر روی این اهداف گذاشته و میتواند به عنوان مانعی بزرگ بر سر راه اهداف توسعه هزاره در ریشه کنی فقر، دستیابی به تحصیلات، سلامت و تضمین توسعه پایدار داشته باشد.

مهم ترین تاثیرات و تبعات تغییر اقلیم بر امنیت جهانی و حقوق بشر

۱. ایجاد جنگ و درگیری:

اثرات منفی امنیتی آینده تغییرات آب و هوا بیشتر بر روی مناطقی است که امروزه خود میزبان جنگ های مسلحانه هستند مانند بخش شرقی و مرکزی آفریقا، خاورمیانه و مرکز و شرق آسیا.

در سال ۱۹۷۰ گردباد نابودکننده ای بنگلادش را که در آن زمان از حیث نظامی و سیاسی تحت سیطره بخش غربی پاکستان بود، درنوردید، در این میان کمک های ناچیز و بی اعتنایی آشکار رهبران پاکستان، به تشکیل جنبش جدایی طلب بنگلادش سرعت بخشید و باعث جنگ و درگیری، سپس استقلال بنگلادش از پاکستان در سال ۱۹۷۱ گردید.

۲. تهدید منابع آب و غذا:

یکی از اصلی ترین عواقب گرم شدن کره زمین کاهش تولید کشاورزی و به تبع اب، افزایش رقابت بر سر غله است به طوریکه به ازای افزایش هر یک درجه حرارت در فصل رشد باروری برنج ۱۰% کاهش می یابد.

در سال ۲۰۰۲ گرمای بی سابقه و خشکسالی همراه با آن محصول غله هند، ایالات متحده و کانادا را به شدت کاهش داد و در اثر ان تولید غله جهان ۸۹ میلیون تن کمتر از مصرف آن شد.

۳. تاثیر بر گسترش فقر:

وضعیت دارفور در سودان نمونه غیرقابل انکار از تنازع بقا و فقر توانفرسای است که به دلیل خشکسالی فاجعه آمیز دهه ۸۰ آغاز شده و تا امروز ادامه یافته است.

به نظر میرسد تغییرات بلندمدت اقلیم نه تنها به ریزش باران کمتر در سودان بلکه در بخش اعظم آفریقا به ویژه در جنوب ناحیه صحرای آفریقا منجر شده است، جاییکه زندگی به باران بستگی دارد و خشکسالی به معنای مرگ است.

۴. تاثیر بر مهاجرت های درون و برون مرزی:

فاجعه بارترین اثر گرمایش جهانی مهاجرت است. تعداد افراد تحت تاثیر بلایای طبیعی به طور غیرمنتظره ای زیاد شده است و به طور متوسط به ۲۳۱ میلیون نفر در سال رسیده که ۹۸% آنها تحت تاثیر بلایای مربوط به تغییر اقلیم هستند.

در سال ۲۰۰۸ تعداد ۴۲ میلیون نفر در اثر جنگ ها و درگیری های ناشی از تغییرات آب و هوایی مبادرت به مهاجرت و جابجایی کردند. انجمن نجات نروژ اخیرا نشان داده است که تنها در سال ۲۰۰۸، تعداد ۲۰ میلیون نفر به دلیل فجایع طبیعی ناگهانی ناشی از تغییرات آب و هوا مهاجرت کرده اند.

۵. تاثیر بر مرزهای جغرافیایی و سیاسی:

ذوب شدن یخ های قطب شمال، گذرگاه شمال غربی را به عنوان آبراه بین المللی برای کشتیرانی، باز کرده و این راه با دسترسی به منابع غنی، از جمله نفتف آغازگر اختلافاتی در مورد حاکمیت آبراه و ابعاد اکولوژیکی آن خواهد بود.

این اختلاف در حال تشدید است زیرا چندین کشور در حال تنظیم لوایح سیاسی و حقوقی برای ارایه به مراجع قضایی و ادعا در مورد بخش های مختلف منطقه هستند.

۶. تهدید سلامت بشر و گسترش بیماری های واگیردار و خطرناک:

بر اساس برآوردهای سازمان جهانی بهداشت ۱۵۰ هزار نفر در سال ۲۰۰۰ بر اثر تاثیرات تغییر اقلیم جان خود را از دست داده اند. همچنین گزارش هایی مبنی بر مرگ تعداد ۳۰۰ هزار نفر بر اساس افزایش مالاریا در سال ۲۰۰۳ وجوددارد. پیش بینی ها نشان می دهد تا سال ۲۰۳۰ این تعداد ممکن است به نیم میلیون نفر در سال افزایش یابد.

سازگاری با تغییر اقلیم

دکتر داود پرهیزکار روز دوشنبه در آخرین نشست خبری سازمان هواشناسی کشور در سال ۱۳۹۶ شعار سازمان جهانی هواشناسی برای روز جهانی هواشناسی مبنی بر “آمادگی برای پدیده های جوی و هوشیاری در مقابل اقلیم (Weather-ready, climate-smart)” را یادآور شد و افزود: اقلیم ما حاصل انرژی های هنگفت جوی است که با آن نمی توان مقابله کرد بلکه باید با هوشمندی سازگاری با آن را در پیش گرفت و برنامه ریزی کرد تا در آینده با مشکل مواجه نشویم.

وی اظهار کرد: زمانی که منابع آبی کاهش می یابد روستاها خالی از سکنه می شوند و مهاجرت رخ می دهد، امنیت اجتماعی در شهرها کاهش و حاشیه نشینی در شهرها افزایش می یابد و شهرها بزرگ می شوند؛ در نتیجه گرمایش شهرها نیز افزایش یافته و پدیده ‘جزیره گرمایی’ رخ می دهد.

پرهیزکار با تاکید بر اینکه این یک روند اشتباه است و باید خود را آماده تبعات تغییرات اقلیمی کرد نه اینکه با مهاجرت از آن فاصله گرفت، به طرح مساله انتقال آب از دریای خزر به کویر مرکزی اشاره کرد و گفت: اگر آب دریا به کویر مرکزی انتقال یابد، تجمع مردم در این منطقه بیشتر می شود و مشکلات نه تنها کاسته نشده بلکه بیشتر می شود.

پرهیزکار تاکید کرد: برای اینکه بتوانیم تابستان پیشرو را بدون مشکل سپری کنیم، باید از هم اکنون برنامه ریزی های لازم را انجام دهیم زیرا ممکن است سال زراعی آتی رکورد خشکسالی سال ۱۳۸۶ با کم بارشی حدود ۴۱ درصد را بشکند و سال بسیار خشکی را در پیش داشته باشیم.

وی همچنین ادامه داد: به عنوان نمونه باید کشاورزی را مدیریت کنیم که با کمترین مقدار آب محصول تولید شود، صنایع آبی به جایی که آب هست برده شود، مصرف خانگی و آب شرب را تنظیم کنیم، همچنین باید در بحث توسعه به توان اقلیمی توجه شود؛ توسعه پایدار به این معنا است که هرگونه توسعه اقتصادی و اجتماعی باید به گونه ای باشد که به محیط زیست آسیب نزند.

رئیس سازمان هواشناسی درخصوص برخی اقدامات این سازمان برای آگاهی بخشی به عموم مردم در مورد پدیده های جوی گفت: پرتال، کانال و ربات تلگرامی سازمان در این زمینه ها به مردم اطلاع رسانی می کند همچنین رسانه ها همکاری خوبی با این سازمان دارند؛ به گونه ای که در این سال های اخیر تلفات انسانی ناشی از پدیده های طبیعی مانند سیل به حداقل رسیده است.
پرهیزکار ادامه داد: برنامه این سازمان برای سال آتی این است که اینگونه خدمات را به روستاها نیز توسعه دهد تا بیش از ۹۵ درصد مردم تحت پوشش خدمات هواشناسی قرار گیرند.