مطالبی در شبکه های اجتماعی دست به دست می شوند که بدون مبنای علمی اظهار کرده اند دوره خشکسالی در ایران تمام و یک دوره طولانی مدت ترسالی آغاز شده است! شگفت انگیز است که دو سال قبل با همین لحن شبه علمی و بی توجه به مبانی تئوریک اظهار می شد که به دلیل تداوم خشکسالی تا سی سال دیگر هیچ اثری از تمدن ایران باقی نمی ماند!
جالب این است که این اظهار نظرها را یا به ناسا نسبت می دهند یا به استاد عزیز من آقای دکتر اردکانی. سایت ناسا را به راحتی میتوان مطالعه کرد و دید که اثری از چنین مطالب شبه علم وجود ندارد. جناب دکتر اردکانی که اینجانب هواشناسی سینوپتیکی را در موسسه ژئوفیزیک از محضر ایشان فرا گرفته ام نیز تخصص شان هواشناسی سینوپتیکی است و هرگز وارد پیش بینی های درازمدت که مدل سازی تغییر اقلیم است نمی شوند!
در اینجا مشخصا درباره این شایعه توضیح خواهم داد:
از قول آقای مهندس اردکانی نقل شده است که: “دوره خشکسالی در ایران پایان یافته است.” خشکسالی بر اساس شاخص های معینی ارزیابی می شود و به محض اینکه مقدار بارندگی به اندازه ای برسد که این شاخص ها از حد معینی بگذرند پایان دوره خشکسالی تلقی و اعلام می شود. این پایان دوره خشکسالی اما بدین معنی نیست که دیگر آغاز نخواهد شد. اصولا ما در هواشناسی هنوز روشی نداریم که بتوانیم دوره های خشکسالی و تر سالی را برای آینده پیش بینی کنیم.
البته روش های آماری می توانند بر اساس آنچه در گذشته رخ داده اند فقط احتمال وقوع این دوره ها را در آینده تبیین کنند! با این روش های آماری اما نمی‌توان نشان داد که دوره خشکسالی که امسال تمام شده است تا بیست یا چهل سال آینده ترسالی خواهیم داشت. روش دیگر استفاده از مدل های پیش بینی عددی است که با استفاده از معادلات بسیار پیچیده دینامیکی و ترمودینامیکی و به وسیله کامپیوترهای بسیار پیشرفته حل می شوند.
برای اجرای این مدل های عددی و ارائه پیش بینی های دراز مدت بیست ساله و چهل ساله، باید پیش فرض های بسیاری را برای آینده به مدل بدهیم. به این پیش فرض ها سناریو می گویند. در واقع مدل های پیش بینی عددی به صورت خیلی غیر دقیق به ما می گویند که با فرض شرایط معینی، وضعیت در آینده در چه حدودی خواهد بود. البته مسلما با تغییر این پیش فرض ها جواب مدل هم فرق خواهد کرد و پیش بینی دیگری خواهد داد.
کوتاه سخن اینکه: ما در تئوری علم هواشناسی هیچ روش اطمینان بخشی که حتی بتواند به ما بگوید در سه یا شش ماه آینده دقیقا چه گونه وضع هوایی خواهیم داشت نداریم، چه رسد به پیش بینی برای سال آینده و سالها و ده ها سال آینده!
همین پیش بینی های کوتاه مدت چند روزه نیز همراه با خطای پذیرفته شده است. خطاهایی که اگر دقت کنید خودتان هم آنها را متوجه خواهید شد. کسانی که همین پیش بینی های روزانه را دنبال می کنند، ملاحظه می فرمایند که سایت های ذیربط مدام پیش بینی هایشان را برای روزهای آینده اصلاح می کنند!
تاثیر جریان های اقیانوسی مانند اقیانوس اطلس و پدیده های ال نینو و لانینا نیز بر وضع هوای حاضر مسلم و بدیهی است ولی هیچکدام از اینها را نمی‌توان برای پیش بینی های دراز مدت چندین ساله مورد استفاده قرار داد. حتی تغییرات خود این جریان های اقیانوسی را نمی‌توان برای چنین دوره های طولانی پیش بینی کرد، چه رسد به تاثیرشان بر وضعیت خشکسالی و ترسالی ایران! تاسف این است که دیده می شود خبرگزاری های رسمی هم آن اظهار نظرهای شبه علمی را منتشر می کنند.
تکذیبیه پروفسور اردکانی در خصوص ورود ایران به دوره ترسالی
پروفسور حسین اردکانی از بنیانگذاران هواشناسی در ایران در گفتگو با خبرنگار گروه محیط زیست خبرگزاری فارس با تاکید بر تداوم بارندگی‌ها تا پایان سال جاری گفت: برخی شبکه های اجتماعی پیش بینی شروع دوره ترسالی در ایران را به نقل از من منتشر کرده‌اند، که این اظهار نظر را تکذیب می‌کنم.
وی با بیان اینکه میانگین بارندگی ها امسال نسبت به سال های گذشته افزایش قابل توجهی داشته است، ابراز داشت: جای تعجب است که چرا رئیس سازمان هواشناسی در ابتدای سال جاری پیش بینی کرده بود خشکسالی شدید تا پایان سال زراعی ۹۶-۹۷ ادامه می‌یابد و هشدار به آغاز شدیدترین خشکسالی نیم قرن اخیر در ایران را داده است.
اردکانی با اظهار تاسف از پیش‌بینی اشتباه وضع هوا از سوی سازمان هواشناسی در خصوص بارندگی های امروز گفت: پیش از این پیش بینی کرده بودم که از ۲۱ آبان ماه به شدت بارندگی ها افزوده شده و حتی در ارتفاعات شاهد بارش برف هستیم.
وی خاطرنشان کرد: بارندگی های پاییز و زمستان امسال همانند بهار از حد نرمال بالاتر خواهد بود و در میانه سال های خشک ایران امسال شاهد ترسالی هستیم. این استاد هواشناسی پیش بینی ورود ایران به دوره ترسالی را اشتباه دانست و گفت: با توجه به شرایط منطقه ای نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که چندین سال پیاپی بارندگی‌ها همانند امسال در کشور ادامه داشته باشد، اما به صورت تصادفی هر چند سال یکبار ترسالی بر کشور حاکم می‌شود.
تکذیبیه دکتر کردوانی در خصوص ترسالی ایران
کردوانی جغرافی دان و فعال حوزه محیط زیست، خبری را که از قول وی در فضای مجازی مبنی بر پایان دوره خسکسالی و آغاز یک دوره ترسالی در ایران منتشر شده، تکذیب کرد و گفت: ایران همچنان در شرایط خشکسالی و کم آبی قرار دارد و بارش های اخیر هم «اتفاقی» رخ داده است.
پرویز کردوانی در گفتگو با ایسنا در خصوص خبری از قول وی که در آن گفته شده «خشکسالی ایران بعد از ۲۰ سال به اتمام رسیده و یک دوره ترسالی ۲۰ تا ۴۰ ساله را در پیش داریم» توضیح داد: من به هیچ وجه چنین چیزی را نگفته ام و یک کلمه از این خبر هم متعلق به من نیست.
وی درباره بارش هایی که اخیراً در کشور رخ داده است گفت: شرایط جوی ایران به دلیل گرم شدن کره زمین در کنار افزایش بارش در مناطق پرباران و کاهش بارش در مناطق کم باران بی نظم هم شده است؛ در شرایط بی نظمی ممکن است مثلاً در یزد که کم باران است ظرف یک ساعت به اندازه دو سال بارش رخ دهد.
کردوانی افزود: این بارش هایی که اخیراً در ایران رخ داده هم اتفاقی بوده است و تا زمانی که کره زمین گرم است ما در خشکسالی هستیم و نباید با این بارش ها تصور کرد که خشکسالی تمام و آب و هوای ایران مرطوب شده است.
کردوانی در پایان اعلام کرد: امیدی که این بارندگی ها ادامه داشته باشد نیست و ایران همچنان در شرایط کم آبی و خشکسالی خواهد بود.