طراحى یک سیستم آبیارى را مى‌توان به درست کردن یک مربع تنگرام تشبیه کرد، که داراى اجزاء مختلفى است:
تنها در صورتى که این اجزا مانند مربع تنگرام هر کدام در جایگاه خود و به نحو مطلوب استفاده شوند شکل مربوط به طرح آبیارى تکمیل خواهد شد. با این اجزاء مى‌توان انواع و اقسام شکل‌ها را ایجاد کرد اما اگر فقط شکل خاصى مورد نظر باشد باید از این اجزا فقط در جاى خود استفاده کنیم در غیر این صورت شکل مورد نظر حاصل نخواهد شد.
از نظر مفهومى در طراحى سیستم‌هاى آبیارى دو جزء کلى وجود دارد که عبارتند از:
هنر طراح سیستم آبیارى این است که از این اجزاء استفاده نموده و مناسب ترین طراحى را که بتواند با شرایط آب و هوایى و اجتماعى و اقتصادى زارع منطبق باشد پیاده نماید. به همین دلیل است که عده اى طراحى سیستم آبیارى را یک کار هنرى مى‌دانند و از یک مهندس آبیارى انتظار دارند که بهترین طرح ممکن را ارائه کند.
طراحى سیستم‌هاى آبیارى بر پایه اطلاعاتى استوار است که از وضعیت مورد نظر جمع آورى و تجزیه و تحلیل مى‌شود. همواره توجه داشته باشید، نداشتن آمار و اطلاعات از یک منطقه به مراتب بهتر از آن است که داده‌هاى نادرست در اختیار مهندس طراح قرار گیرد. اما سیستمى که بر اساس داده‌هاى نادرست طراحى شده باشد تحت هیچ شرایطى کارآیى نخواهد داشت.
اطلاعات مورد نیاز در طراحى سیستم هاى آبیارى نیز دو گونه هستند:
داده ها (اطلاعات) فیزیکى را مى‌توان در پنج دسته، طبقه بندى کرد که عبارتند از:
در مورد خاک مى‌بایست پارامترهایى مانند ظرفیت نگهدارى آب در خاک، ضرایب نفوذپذیری، هدایت هیدرولیکی، بافت، ساختمان، پستى و بلندی، نوع لایه بندى و تغییرات خصوصیات فیزیکى خاک در نقاط مختلف مزرعه اندازه‌گیرى شوند.
اطلاعات مربوط به گیاه مشتمل بر خصوصیات فنولوژى گیاهانى است که قرار است در مزرعه کشت شوند: طول دروه رویش، مقدار واحد حرارتى لازم براى کامل شدن دوره رشد، تعداد روزهایى که طول مى‌کشد تا گیاه جوانه زند، زمان گل‌دهی، زمان رسیدن گیاه ، عمق مؤثر ریشه، حداکثر توان تولید محصول، تبخیر-تعرق و تغییرات آن در طول دوره رویش از جمله پارامترهایى هستند که در طراحى سیستم‌هاى آبیارى مورد استفاده قرار مى‌گیرد.
داده‌هاى هواشناسى مورد نیاز عبارتند از مقدار تابش خورشید یا تعداد ساعات آفتابى در روز، درجه حرارت هوا، رطوبت نسبی، سرعت و جهت باد، بارندگى مؤثر و از همه مهمتر پارامترهاى محدود کننده از قبیل حداکثر درجه حرارت، حداقل درجه حرارت، تعداد روزهاى یخبندان، حداکثر سرعت باد و غیره.
خصوصیات آب که در طرح مورد استفاده قرار مى‌گیرد نیز از عوامل مهمى است که میبایست داده‌هاى مربوط به آن در اختیار باشد. از جمله میتوان: مقدار آب موجود، تغییرات مقدار آب در روزها و ماه هاى مختلف سال، کیفیت آب و تغییرات آن در طول دوره بهره‌بردارى را نام برد.
اطلاعات مربوط به سیستم آبیارى که از نظر مقایسه روش هاى مختلف آبیارى مورد نیاز مى باشد عبارتند از: هزینه‌هاى سرمایه‌گذارى اولیه براى سیستم، هزینه‌هاى راهبری، هزینه‌هاى نگهدارى سالیانه، میزان کاربرى سیستم و مقبولیت آن نزد مردم.
داده‌هاى غیر فیزیکى مشتمل بر اطلاعاتى در مورد وضعیت اجتماعی- اقتصادى منطقه، بازار فروش، سیستم مدیریت، علایق زارعین و موارد مشابه است که اگر اهمیت آنها بیشتر از عوامل فیزیکى نباشد، کمتر از آن نیست.
این مطلب ویرایش شده است در تاریخ 2019-01-04 23:43