طرح سازگاری ملی با کم آبی در ایران
بحران آب در ایران وارد پارادایم جدیدی شده است به گونه ای که تاثیرات آن را میتوان در زندگی روزانه میلیون ها نفر مشاهده کرد. امروزه، متوسط مصرف سالانه آب در ایران حدود ۹۶ میلیارد مترمکعب تخمین زده شده است و این عدد حدود ۸% بیشتر از مجموع منابع آب تجدیدپذیر ایران (۸۹ میلیارد مترمکعب) است.
راه حل های عملی و کاربردی که میتوانند به ایران در حل بحران آب کمک کنند را میتواند در دو گروه ذیل دسته بندی کرد:
- بهبود بهره وری آب (برای مثال مدرنیزه کردن آبیاری، توسعه و گسترش گلخانه ها و بهینه سازی الگوی کشت)
- توقف انتخابی برخی فعالیت های آبی پرمصرف
اینها موضوعاتی است که در پروژه ایران ۲۰۴۰ به آن پرداخته شده است که میتوانید از لینک زیر آن را دنبال کنید:
پروژه ایران ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد – برنامه سازگاری ملی برای کمیابی آب در ایران
رویداد ملی سازگاری با کم آبی و جشنواره ملی آب
دبیر کارگروه ملی سازگاری با کم آبی، از برگزاری رویداد ملی سازگاری با کم آبی و اولین جشنواره ملی آب به میزبانی وزارت نیرو در روزهای سوم تا پنجم تیرماه، با شعار «کسب و کارهای سازگار با کم‌آبی» خبر داد.
برای کسب اطلاعات بیشتر مطلب ذیل را مطالعه کنید:
بحران آب چیست؟
بحران آب، عبارتی که امروزه زیاد به آن اشاره می شود، در واقع شدت یافتن فاصله بین تقاضا برای آب و میزان عرضه آن است. هر چه شکاف بین عرضه و تقاضای آب بیشتر می شود، بر ابعاد بحران نیز افزوده می شود. آب و آبادانی از زمان های دور لازم و ملزوم یکدیگر بوده اند، به طوری که هر جا آب بوده آبادانی هم بوده است. رابطه انسان و طبیعت از آغاز خلقت تاکنون هیچ وقت به اندازه امروز نگران کننده و تهدیدآمیز نبوده است.
عواملی همچون افزایش چشمگیر جمعیت کره زمین و بهره برداری بی رویه از منابع محیط زیست برای تامین نیازهای اقتصادی تأثیر خود را بر محیط زیست و از جمله منابع آب بر جای گذاشته است. به گفته آب شناسان، آب دیگر یک کالای فراوان و فاقد ارزش اقتصادی نیست، بلکه یک کالای بدون جایگزین و با ارزش اقتصادی زیاد در همه زمینه های مصرف می باشد.
انسان نه تنها برای آشامیدن و تولید مواد غذایی، بلکه برای به حرکت درآوردن چرخ صنعت و تأمین انرژی نیز به دسترسی مداوم به آن نیاز دارد. منابع آب شیرین با چند مشکل اساسی نیز رو به رو است. یکی از این مشکلات، افزایش جمعیت در مقایسه با منابع آب و در نتیجه کاهش سرانه منابع آب است. مشکل دیگر آن آلودگی بخش قابل توجهی از منابع آب موجود می باشد.
آب یکی از موضوعات زیست محیطی است که در دهه ۱۹۹۰ در زمره موضوعات بین المللی و دستور کار سازمان ملل متحد قرار گرفت و جایگاه تازه ای یافت. به جرأت می توان گفت، تامین آب آشامیدنی در پاره ای مواقع مهم تر از ایمن بودن در برابر حملات خارجی است بحرانی که اگر از همین حالا همه ساکنان سیاره زمین با احساس مسئولیت جمعی به فکر چاره جویی نیفتند، در آینده ای نه چندان دور، طومار بسیاری از کشورها را درهم نوردیده و جهان را با تراژدی غمناکی مواجه خواهد ساخت.
این بحران از دو جنگ جهانی اول و دوم و تمامی جنگ های منطقه ای که تاکنون در عرصه جهانی بین کشورها به وقوع پیوسته فاجعه بارتر خواهد بود. شاید بحران آب در قرن حاضر، خود زمینه ساز جنگ جهانی سوم باشد.
اهمیّت این عنصر حیاتی را مردمان ساکن در نواحی خشک و نیمه خشک بهتر می دانند؛ آنجا که یک قطره از آن، ارزشی برابر با زندگی دارد. کم آبی و بی آبی مصیبتی است که حدّی برای آن متصوّر نیست، به گونه ای که با کاهش منابع آبی، گذشته از مسائل بهداشتی و بیماری هایی که حادث خواهد شد، بخش های کشاورزی و صنعت نیز مختل شده، تولیدات کاهش یافته، معادن بسیاری تعطیل و فاجعه ای ایجاد خواهد شد که حتّی بیان آن بسی مشکل می نماید.
بیشتر بخوانید:کم آبی سرزمین ایران چقدر است؟
مصارف گوناگون آب
مصارف آب بسیار متنوّع است . در بعضی موارد می توان از کالایی جانشین استفاده کرد، درحالی که در مواردی برای آب، هیچ جانشینی وجود ندارد. جدول ذیل مهمترین استفاده ها از آب را به همراه کالای جانشین و درصد مصرف هر استفاده نشان می دهد:
| استفاده | جانشین | درصد مصرف |
| نوشیدن | ندارد | ۱-۱۵ |
| مصارف خانگی دیگر | ندارد | ۱-۱۵ |
| مصرف همگانی/شهری | ندارد | ۱-۱۵ |
| مصرف احشام | ندارد | ۱-۱۵ |
| آبیاری | ندارد | ۱۰-۸۰ |
| کشتیرانی | حمل و نقل زمینی | ۰-۱۰ |
| انرژی آبی | دیگر منابع انرژی | ۰ |
| معادن | ندارد | ۱-۵ |
| خنک کردن صنایع | هوا | ۰-۳ |
آنگونه که از جدول بر‌می‌آید، در بسیاری از موارد نمیتوان برای آب جانشینی در نظر گرفت. در مواردی هم که قادر به تعیین جانشین باشیم، باز کالای جانشین، کار آب را انجام نخواهد داد.
بحران آب در جهان
در سرتاسر تاریخ بشر، مبارزه برای دستیابی به منابع طبیعی چون آب، زمین، مواد معدنی و نظارت بر این منابع، همواره یکی از علل اصلی تنش ها و برخورد های مسلّحانه بوده است. اما در اثر تخریب سریع کیفیت این منابع، کشمکش بر سر دستیابی به آنها پیوسته شدّت می یابد و در بعضی موارد، تخریب، نابودی و یا کم یابی یکی از این منابع به سرعت به یک تنش بین المللی تبدیل می شود.
در مورد آب، در درجه اول، این تنش دامن کشور های همسایه، یعنی کشور هایی را که در منابع آبی دارای اشتراک هستند، می گیرد. چنان که طبق اظهار نظر آقای لستربراون، ۲۱۴ شبکه از کلّ رود های اصلی جهان بین دو یا چند کشور مشترک اند و نزدیک به ۲۱ درصد مردم جهان برای تأمین آب آشامیدنی و آبیاری و نیروگاه های آبی خود به این ۲۱۴ رودخانه اصلی متکی هستند .
دوازده حوضه از این حوضه های رودخانه ای بین ۵ کشور یا بیشتر مشترک اند. در نتیجه، بر سر مسائلی مانند منحرف کردن آب و کم شدن جریان آب رودخانه، آلودگی صنعتی رودخانه، شور شدن و لای گرفتگی بستر آن و شدّت یافتن سیل ها در اثر فرسایش خاک، نزاع و مشاجره در می گیرد.
امروزه آب شناسان و حتی سیاست مداران کشور های مختلف جهان یقین دارند که نحوه استفاده از منابع آب دنیا و چگونگی مصرف بهینه و مشترک از منابع آب شیرین موجود در جهان که هم محدود و آسیب پذیر و هم عامل اصلی زندگی، توسعه و محیط است، می تواند تعیین کننده وضعیت جنگ یا صلح در عصر حاضر باشد. بحران آب میتواند پایه های اقتدار حتی با ثبات ترین حکومت ها را هم تضعیف کند.
ایران تنها کشوری نیست که در سال های اخیر با مساله ی بحران آب درگیر است بلکه جهان در حال تجربه بحران آب است. بیش از یک میلیارد از مردم جهان به آب سالم آشامیدنی و نیمی از مردم جهان به بهداشت مناسب دسترسی ندارند.
بیشتر بخوانید:نقشه جغرافیایی تنش آبی و وضعیت ۲۷ استان کشوربدون تغییرات اساسی، بسیاری از مناطق جهان آب کافی برای تولید غذا و رشد جمعیت علی رغم اعمال سیاست های کنترل جمعیت ندارند. نابودی گونه های گیاهی و جانوری حقایق دیگری هستند که در بسیاری از نقاط جهان اتفاق افتاده است و می توانند باعث تغییر روش زندگی نسل های آینده شوند بحران آب جهان، یک بحران مدیریتی است.
در جهان امروز عواملی همچون افزایش چشمگیر جمعیت کره زمین و بهره برداری بی رویه از منابع محیط زیست برای تأمین نیازهای اقتصادی، تأثیر خاص خود را در رابطه با منابع آب برجای گذارده است. به طوری که مسائل مربوط به بحران و مدیریت آب از دیدگاه سازمان ملل متحد پس از مشکل جمعیت به عنوان دومین مسئله اصلی جهان شناخته شده است. باید توجه داشت که امکان افزایش منابع آب شیرین جهان و حل این بحران وجود ندارد، تنها کاری که می توان کرد، بهبود روش های استفاده از آن است.
بحران آب در خاورمیانه
بحران آب علیرغم فراگیر بودن آن، شاید در هیچ جای دیگری به اندازه خاورمیانه ابعاد سیاسی – امنیتی نیافته است. تجربه دهه های اخیر در خاورمیانه و شمال آفریقا نشان داده که خشکسالی و خشونت به شدت میل به هم آمیختگی دارند.
کمبود طبیعی، توزیع نامتوازن، اشتراکی و بی جایگزین بودن منابع آب در کنار مسائلی نظیر افزایش بی رویه جمعیت و مصارف آبی در کشورهای
خاورمیانه، اقتصاد متکی بر کشاورزی، سوء مدیریت کلی و جمعی و تخاصمات ارضی، مرزی، قومی و ایدئولوژیکی این کشورها و فقدان قوانین بین المللی حاکم بر آب های مشترک از جمله عوامل تشدید کننده این بحران هستند که آن را به یک منبع عمده تولید خشونت تبدیل می کند.
کمبود آن در کشورهای جهان سوم به معنای در خطر بودن جان انسان هاست و در این میان خاورمیانه یکی از
مناطق بحرانی جهان محسوب می شود. با افزایش جمعیت کشورها در دهه های اخیر، متوسط آب تجدیدشونده به شدت کاهش یافته که این روند همچنان نیز ادامه دارد.
از سوی دیگر عواملی چون تغییر الگوی مصرف، تغییر در الگو های بارندگی و گرم شدن تدریجی جهان که موجب پدیدار شدن خشکسالی دوره ای گردیده، همچنین عدم سرمایه گذاری کافی و مناسب، مدیریت نامناسب منابع آبی موجود و رشد مصرف سرانه آب، همگی باعث شده اند منابع آبی موجود پاسخ گوی نیازهای جمعیت امروز و آینده نباشد.
بیشتر بخوانید:تغییرات اقلیمی و سیر صعودی مهاجرت به دیگر شهرهای ایراندرهمین ارتباط، تمامی متخصصان امور آب بر این باورند که هرگاه نسبت جمعیت به حجم منابع آب شیرین تجدیدشونده از حد معینی فراتر رود، کم یابی آب محسوس و فشار و تنش ناشی از کمبود آب اجتناب ناپذیر خواهد بود.
براساس آمار فائو در حالی که این منطقه ۱۴ درصد مساحت کره زمین را به خود اختصاص داده تنها ۲ درصد از منابع آب را در اختیار دارد. شاید در میان کشور های مختلف جهان، کشور های منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا پیش از همه جا آبستن حوادث ناشی از کم آبی و بی آبی خواهند بود.
اگر ماهیت کاهنده ی منابع آب، تعارضات گسترده منافع ملّی کشور های خاورمیانه و شمال آفریقا، رقابت های سنتی، رشد فزاینده شهرنشینی، صنعتی شدن شتابان، افزایش جمعیت، بالا رفتن استاندارد های فرهنگی را در این کشورها در نظر بگیریم، دیری نخواهد پایید که منطقه درگیر جنگ های ویرانگر شود. این در حالی است که ضعف سیاست های ملّی اکثر کشورهای منطقه در بهره برداری از منابع آبی، نگرانی های امنیتی، اختلافات و تعارضات تاریخی، سیاسی، قومی و مذهبی، افزون طلبی ها و رقابت های اقتصادی، منجر به تشدید بحران و وخامت اوضاع در این منطقه خواهد شد.
از سال ها پیش، به طور پنهانی، کشمکش بر سر منابع آب در میان بسیاری از کشورهای منطقه در جریان است. در حال حاضر، کشورهای زیادی در منطقه خاورمیانه با بحران آب مواجه اند، کشورهایی چون قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی، اسرائیل، لیبی، مصر، یمن، کویت، سوریه، ایران، پاکستان و افغانستان. همچنین، آب مشکل بزرگ اسرائیل است. همین امر ممکن است در خاورمیانه به عنوان عامل مهمّی در شعله ورشدن جنگی تمام عیار محسوب شود و شاید برای مدّت ها موتور اصلی امّا پشت پرده نزاع های منطقه ای شود.
منطقه مذکور به دلیل عبور کمربند بیابانی و اقلیم حساس و شکننده، یکی از حسّاس ترین مناطق جهان به لحاظ
منابع آبی است. خشک سالی خاورمیانه تغییری شدیدتر از روند کنونی گرمایش جهانی است. مشکل پیچیده تر در منطقه خاورمیانه برآمدن جریان های جدید افراطی گری، بنیادگرایی و خشونت طلبی است.
منابع آب در کشورهای خاورمیانه به دلیل سوء مدیریت ها و عدم توجه به نیاز های آینده و همچنین شرایط نامساعد ناشی از وضعیت طبیعی این منطقه با چالش های فراوانی مواجه اند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- بهره‌برداری نامطلوب از ساز ه های آبی و تلفات زیاد آب؛
- بهره‌برداری بی رویه از منابع آب زیرزمینی؛
- عدم توجه به مدیریت مصرف و فشار بیشتر از توان تولید بر منابع آب؛
- پایین بودن راندمان در کلیه مراحل تامین، انتقال و توزیع و تحویل آب؛
- آلودگی منابع آب سطحی و زیرزمینی توسط پساب ها و فاضلاب تصفیه نشده؛
- فقدان تصفیه خانه های شهری و صنعتی کافی؛
- عدم رعایت استاندارد های زیست محیطی مناسب برای کیفیت پساب های خروجی و پایش دائمی میزان آلاینده ها؛
- تلفات زیاد آب در شبکه های آبرسانی شهری؛
- وجود مدیریت بحران به جای مدیریت ریسک؛
- عدم هماهنگی در اجرا و بهره‌برداری همزمان پروژه های تأمین و انتقال آب و شبکه های آبیاری و زهکشی؛
- عدم هماهنگی در اجرا و بهره‌برداری شبکه های اصلی و فرعی؛
- عدم مشارکت ذی نفعان در بهره‌برداری و حفاظت از منابع آب؛
- عدم برنامه ریزی اجرایی جهت استفاده از آب های مرزی و مشترک که از کشور خارج می شود
تمام این موارد به نوعی ریشه در مدیریت و نحوه استفاده از منابع آب دارد همچنین تهدید هایی نیز بصورت بالقوه و بالفعل در رابطه منابع آب موجود در منطقه خاورمیانه وجود دارد. این تهدید ها که ناشی از شرایط طبیعی و عملکرد های انسانی می باشد می توان به صورت زیر عنوان نمود:
- کاهش نزولات جوی و پراکنش ناهمگون آن؛
- وقوع پدیده تغییر اقلیم و به تبع آن وقوع سیل و خشکسالی های پی در پی؛
- افت کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی؛
- آلودگی منابع آب سطحی، زیرزمینی و سواحل توسط پساب های صنعتی، فاضلاب های انسانی تصفیه نشده و زه‌آب کشاورزی؛
- عدم تأمین به موقع منابع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژه های آبی؛
- عدم وجود الگوهای کشت بهینه و همچنین عدم وجود سند توسعه آب؛
- استفاده آب برای محصولات پر مصرف؛
- تنش های ناشی از تشدید رقابت بین متقاضیان آب؛
- فرسایش شدید خاک در حوضه های آبریز و روند فزاینده رسوبگذاری پشت سدها؛
- پایین بودن بهره‌وری آب کشاورزی و راندمان آبیاری؛
بیشتر بخوانید:نقدی بر عملکرد سامانه های نوین آبیاری (تحت فشار)بنابراین اهتمام و توجه بیش از پیش را در این زمینه طلب می نماید و در نهایت جهت جبران هزینه های ناشی از بحران در مدیریت آب در جهان و در منطقه خاورمیانه راهکارها و پیشنهادات زیر حائز اهمیت می باشد:
- ضرورت ایجاد همکاری روز افزون فرای مرز های ملی و تدوین برنامه اقدام جهانی جهت دسترسی به آب سالم برای همه اقشار جامعه؛
- افزایش کمک های بین المللی به کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته؛
- باید رویکرد های مدیریت تقاضا که از مباحث عمده مدیریت منابع آب به ویژه در کشورهای دارای محدودیت آبی می باشد، در برنامه های مدیریت منابع آب کشورها از محوریت و توجه بیشتری برخوردار گردد؛
- پیشنهاد می شود تا به صورت یک برنامه جامع و مستمر دولت ها یک درصد از تولید ناخالص ملی خود را به حل مشکلات آب و بحران آن تخصیص دهند؛
- پیشنهاد می گردد از طریق قیمت گذاری آب، میزان تقاضای این منبع گرانبها و کمیاب تنظیم شود. اما باید توجه داشت که این افزایش قیمت مانع دسترسی کشورها و افراد کم درآمد به آب کافی نشود؛
- نحوه تخصیص منابع کمیاب آب با مشارکت مصرف کنندگان از دیگر راه حل های پیشنهادی مناسب جهت حل معضلات ناشی از مسئله آب می باشد؛
- از نقطه نظر تئوریکی، منطقی ترین شیوه برای مدیریت کارآمد آب فرامرزی این است که کشورها بر اساس مزیت نسبی خود از آب برای کشاورزی، نیروگاه آبی و سایر خدمات استفاده کنند؛
- به منظور حل بحران آب، همکاری فرامرزی و منطقه ای کشورها بخصوص منطقه خاورمیانه امری آشکار و ضروری است؛
- پیشنهاد می شود تا نهادهایی برای حل اختلافات و هماهنگ کردن منابع مشترک از جمله منابع آبی مشترک و سایر نگرانی های استراتژیک تشکیل شوند؛
- آب های زیرزمینی از حساسیت فوق العاده ای برخوردار است که متأسفانه مورد استفاده بی رویه قرار می‌گیرد. لذا ضروری است منابع آب زیرزمینی درکشورها مدیریت شده و نحوه مصرف آن مورد نظارت بیشتری قرار گیرد؛
- توسعه شبکه های آبیاری و زهکشی نوین و کم مصرف؛
- تخصیص آب به محصولاتی با نیاز آبی کمتر و بازدهی اقتصادی بیشتر؛
- مبادله آب و صادرات آن بین کشور های منطقه با توجه به توجیهات فنی، اقتصادی، اجتماعی، امنیتی، سیاسی و زیست محیطی با رعایت حقوق ذی نفعان هر حوضه؛
- اعطای تسهیلات لازم به بهره برداران آب در راستای جلب منابع مالی بیشتر از بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری و تسریع در اجرای طرح های تامین آب؛
- اطلاع رسانی عمومی و فرهنگ سازی به منظور ترویج و رعایت اصول صرفه جویی و مصرف بهینه آب؛
بحران آب در ایران
آب در کشور ایران که قسمت بزرگی از آن جزء منطقه کم آب است، نقش بسیار حیاتی داشته و دارد. بطوری که بیشترین تراکم جمعیت در مناطق پر آب از جمله کنار رودخانه ها و دریاها و کم ترین تراکم جمعیت در مناطقی است که از نظر میزان بارندگی وضعیت چندان مناسبی ندارند .
متاسفانه ایران در سال های اخیر به دلیل سوء مدیریت در حفظ منابع آبی خود و همچنین زیرساخت های هدایت منابع آبی زیرزمینی نتوانسته فکری به حال خشکسالی پیش بینی شده انجام دهد.
طی ۲ دهه گذشته معضل خشکسالی گریبان گیر کشور شده و بواسطه تغییر اقلیم در کمربند خشک و نیمه خشک کره زمین، ایران با بحران آب دست و پنجه نرم می کند، این خود بهترین دلیل است که در مصرف آب صرفه جویی کنیم تا روز به روز شاهد افزایش کمبود آب و مشکلات ناشی از آن نباشیم.
ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای خشک و نیمه خشک جهان درمنطقۀ خاورمیانه، از جمله کشورهایی است که با بحران آب مواجه است، به گونه ای که هر امروزی که به عنوان آیندۀ دیروز بر مردمان این سرزمین می گذرد، وضع مربوط به آب بدتر و بدتر می شود. طبق گزارش خبرگزاری ایسنا، معاون بهره‌برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور گفت: سرانه منابع آب تجدیدپذیر ایران در سال ۱۳۰۰ به ازای هر نفر معادل ۱۳ هزار متر مکعب بود. این در حالی است که در سال آبی ۹۶-۹۵ این عدد به ۱۴۰۰ متر مکعب کاهش یافته است.
وی ادامه داد: علی رغم اینکه در زمینه سرانه منابع آب، کمترین میزان را به نسبت کشور های دیگر داریم، سرانه مصرف آب نیز غیرمنطقی است به طوری که ایران ۱۶۰-۱۵۰ لیتر به ازای هر نفر در شبانه روز سرانه مصرف دارد و باید گفت که اگر با این روند ادامه دهیم، با چالش‌های اساسی مواجه خواهیم شد.
رشد سریع جمعیت مهم ترین عامل کاهش سرانه آب تجدیدشونده کشور ایران در طول هشتاد سال گذشته بوده است. طبق آمار اعلام شده جمعیت ایران در طی این هشت دهه حدود ۶ الی ۸ برابر شده است. کشور ایران در ناحیه خشک جهانی قرار دارد و متوسط بارش آن ۲۵۰ میلی متر است و ۲۵ درصد خاک ایران در مناطق فراخشک و ۴۰ درصد آن در مناطق خشک و ۲۵ درصد در مناطق غیرخشک قرار دارد.
با توجه به آماری که اعلام شده میزان بارندگی در ایران طی ۴۰ سال اخیر ۱۶ درصد کاهش یافته است. مصرف زیاد، عدم تقارن بارندگی های در کشور، رشد جمعیت و توسعه ناهمگون و ناپایدار در بخش های مختلف از جمله دلایل اصلی بروز بحران ها و چالش های بخش آب است.
بانک جهانی در گزارش سال ۲۰۰۷ خود با تاکید بر اینکه کاهش سالانه منابع داخلی آب شیرین در ایران ۳ الی ۶ برابر استانداردها و شاخص های جهانی است، اعلام کرد که کشاورزی عامل ۹۲ درصد کاهش سالانه منابع آب شیرین در ایران است. کمبود آب بسیاری از صنایع را به تعطیلی کشانده است و مزیت نسبی بخش خدمات را نیز کاهش خواهد داد.
با توجه به وضعیت بارندگی در سال های اخیر، بحران آب در ایران مهم ترین مسئله ایران در سال های پیش رو خواهد بود. استراتژی های ذیل در جهت جلوگیری از بحران آب پیشنهاد می شود:
- کنترل فقر، تضاد طبقاتی و تضاد میان سکونت گاه ها درعرصه بین المللی
- همکاری آگاهانه و مسئولیت پذیرانه میان کشورهای ثروتمند و فقیر. آلودگی حد و مرز نمی شناسد و تمامی انسان ها از ثروتمند و فقیر ساکن یک سیّارۀ مشترک اند.
- ایجاد مدیریتی مطلوب و کارآمد در بهره برداری بهینه از منابع آب موجود در جهان
- ایجاد روش های نوین و کارامد در مصرف آب خصوصا در بخش های کشاورزی و صنعت
- کاهش مصرف سرانۀ آب
- بازیافت فاضلاب ها و استفاده های مطلوب از آنها
- جداسازی شبکۀ آب شرب از آبی که به سایر مصارف خانگی می رسد، خصوصاً در شهرهای بزرگ
- انتقال آب از مکان های برخوردار و مستعد و دارای آب مازاد به اماکن نیازمند
- تحقیق و جستجو برای دستیابی به منابع جدید آب، کلید حل بسیاری از مسائل زیست محیطی و از جمله بحران آب، در گرو توجهات سیاسی است.
نتیجه گیری
ایران به عنوان یکی از کشورهای واقع در کمربند خشک کره زمین با مشکل کم آبی مواجه می باشد رشد فزاینده جمعیت و نیاز به محصولات کشاورزی و دامی و محدودیت منابع آب و خاک به عنوان بستر اصلی تولیدات کشاورزی مساله کم آبی را به گونه ای بسیار جدی فرا روی کشور قرارداده است.
در واقع خشکسالی نیز به عنوان یک پدیده طبیعی همچون سایر پدیده های طبیعی به مدد دانش، آگاهی، برنامه ریزی و مدیریت صحیح قابل پیش بینی و کنترل می باشد و خسارت های ناشی از آن را می توان به حداقل رساند.
بحران آب و محدودیت منابع آب درحال حاضر برای بسیاری از کشورها و در آینده ای نزدیک برای کلیه کشور های جهان به صورت یک معضل جدی می بایست مورد توجه قرار گیرد چرا که این محدودیت رشد و تعالی کشورها را میتواند تحت الشعاع قرار دهد. از این رو می بایست به دنبال مدیریت آب برای دوره های خشکسالی بود، نه مدیریت آب در دوره های خشکسالی!