ارتباط بین آب، محیط زیست، امنیت ملی و سیاست خارجی چیست؟
منابع آبی مشترک در دنیا
بیش از ۴۲ درصد جمعیت دنیا در مناطفی زندگی می کنند که امنیت آبی و امنیت غذایی و امنیت زیست محیطی آنها دست خودشان نیست و بین کشورهای مختلف دنیا مشترک است.
بر طبق آمار، ۲۸۶ حوضه آبریز بین المللی مشترک وجود دارد که رودخانه هیرمند که مورد مناقشه جدی ایران و افغانستان است، یکی از این این حوضه های مشترک است.
حدود ۶۰۰ منبع آبی مشترک، ۱۶۰۰ دریاچه مشترک که مناقشه ایران و افغانستان بر سر دریاچه هامون یکی از این دریاچه های مشترک است و نزدیک ۵۵ درصد از جریان کل رودخانه های دنیا مربوط به منابع آبی مشترک بین المللی است.
گرد و غبار در ایران
در کنار آب، کشور ایران امروزه درگیر مسئله گرد و غبار نیز شده است. برای مثال، منطقه سیستان که به علت وجود بادهای ۱۲۰ روزه، بیش از ۴.۵ متر شن و گرد و غبار در این منطقه داریم.
هر که زورش بیش، آبش بیشتر!
از ۲۸۶ حوضه آبریز بین المللی دنیا، نزدیک به ۱۶۰ حوضه هیچ مکانیزمی برای بهره برداری ندارند؛ یعنی هر که زورش بیش، آبش بیشتر!
تنش آبی در منطقه غرب آسیا
اگر دقت کنید، از ۵ حوضه آبریز پرتنش دنیا، ۴ حوضه آن در منطقه غرب آسیا است که درگیری های نظامی اخیر بر سر آن ایجاد شده است.
کشور ایران بعد از چین و روسیه، سومین کشور دنیا از نظر تعداد همسایه است؛ ایران دارای ۱۵ همسایه است. نکته جالب هیدروپلیتیکی (دیپلماسی آب) این موضوع نیز این است که ایران با همه این ۱۵ همسایه، مرز مشترک آبی دارد!
کاهش ۲۵ درصدی آب قابل دسترس
مطالعات نشان می دهد که تا سال ۲۰۵۰ در منطقه غرب آسیا، به علت پدیده تغییر اقلیم، میزان بارندگی و آب قابل دسترس ۲۵ درصد کاهش پیدا خواهد کرد.
این در حالی است که پیش بینی می شود جمعیت در این منطقه ۸۰ درصد رشد پیدا خواهد کرد و میزان مصرف آب به دلیل میل شدید به توسعه، بیش از ۳۵ درصد افزایش پیدا می کند؛ این موضوع به معنی تهدید و افزایش درگیری بین کشور های منطقه است.
آمار درگیری های نظامی بر سر آب
تا الان نزدیک به ۵۳ درگیری شدید نظامی بر سر آب رخ داده است. نکته مهم این موضوع آنجاست که ۳۷ مورد از این درگیری ها، درگیری اسرائیل با کشورهای همسایه بر سر آب بوده است.
پیشنهاد
پیشنهادی که مطرح می شود، این است که کارگروه آب و محیط زیست تشکیل شود.
منبع: گفته های دکتر حجت میان آبادی – استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه تربیت مدرس